بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 97

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن-از باران به ناودان پناه آوردن

در آسمان جستن و در زمین یافتن-چیزی یا کسی مورد علاقه را غیر منتظره یافتن و دیدن

بَهمان-فلان

ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

جَر-پیچ و خم راه
جیغ زدن-فریاد کشیدن-داد زدن

زار-کوتاه شده ی زایر
جفت بودن-در جای خود قرار داشتن
ددری-کسی که همیشه می خواهد بیرون برود-زن بدکاره

ریپال کسی را در آوردن-پدر کسی را در آوردن

خدا برکت-خدا بیش ترش کند

اسم‌ورسم-نام و مقام-شهرت و اعتبار

چله بُری کردن-رفت و آمد بسیار کردن

 

 

 

اَتَر زدن-فال بد زدن

تا-توانایی
پیگرد-پی گیری-تعقیب
چوغ-چوب

زیر لبی-زیر زبانی

بقچه بندی-ران چاق

 

اخت بودن-سازگار و هماهنگ بودن-مانوس بودن

خدا به رد-در پناه خدا

ریش کسی سر بالا رفتن-به مرگ نزدیک بودن کسی

بخت برگشته-تیره روز-سیاه بخت-بیچاره

 

حسرت به دل ماندن-به آرزوی خود نرسیدن

پوزه ی کسی را به خاک مالیدن-کسی را شکست دادن

تقه زدن-کوبیدن چیزی با ضربات پیاپی چکش و مانند آن

 
دل به دل رفتن-دوستی و دشمنی از دو سو بودن

دست به فرار کسی خوب بودن-در گریختن استاد بودن

دست گرفتن برای کسی-خطای کسی را مرتب به رخ او کشیدن
اوستاکار-استادکار-ماهر و مسلط

حبه ی انگور-دانه ی انگور
ابرو کج کردن-خشم گرفتن

چله دادن-برای مراسم چهلم مرگ کسی غذا دادن

پا به زا-حیوان یا انسانی که هنگام زایمانش نزدیک است
جیره ی کسی را روی یخ نوشتن و جلو آفتاب گذاشتن-با کسی دشمنی کردن

ارزانی(بخشیدن، دادن)

از تو چه پنهان-راستش را بخواهی
اهل دود-سیگاری

 

پر به پر کسی دادن- بال به بال کسی دادن

پساب-آبی که پیش از این در آن چیزی خیسانده یا جوشانده باشند
آینه‌ی هفت‌جوش(خورشید)

پیر بی خواب-کسی که دیر یا کم بخوابد-کودک

پیاله فروشی-میخانه

خیر ببینی-دعایی است در حق کسی که کمکی کرده باشد

دستک-دفتر حساب

آنجا رفتن که عرب نی انداخت-به جایی دور و بی‌بازگشت رفتن

از بیخ گوش کسی گذشتن(در برابر خطری قرار گرفتن و آسیب ندیدن)

اسباب‌بازی(وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان))

رفتن از رو-خجالت کشیدن-شرم کردن-از میدان به در رفتن-مجاب شدن

د ِهه !-کلمه ای برای پرسش به معنی چرا چنین می کنی؟ چرا چنین می گویی؟ یا برای بیان اعتراض به کاری

به درد خوردن-مفید بودن-به کاری آمدن
پشت کسی باد خوردن-دلسرد شدن از کاری پس از مدتی استراحت یا بیکاری-از دل و دماغ افتادن

این خاکدان-دنیا

روزه ی گنجشک-روزه ی کله گنجشکی

تیپ هم-جور-هماهنگ-متناسب

روبنده-نقابی سیاه رنگ برای پوشاندن چهره

زیر شلواری-زیر جامه

آینه‌ی هفت‌جوش(خورشید)

 

زهره آب شدن-سخت وحشت کردن-از وحشت به حال مرگ افتادن

حمال باشی-به تخقیر به آدم ناشی و بی عرضه می گویند

چار سو-چهار راه-جایی از بازار که در هر چهار سمت آن دکان و مغازه باشد
دردسر-گرفتاری-سرگردانی

 

 

از ران خود کباب خوردن-با سختی چیزی به‌ دست آوردن

خود را به کوچه ی علی چپ زدن-خود را بی اطلاع نشان دادن
آتو(بهانه، دستاویز، نقطه‌ضعف)

دمپایی-کفش راحتی خانه
بیلاخ-بالا بردن و نشان دادن انگشت شست به هنگام ناباوری به معنی : آنچه که می گویی خیالی بیش نیست-فقط این انگشت به تو می رسد. مترادف شیشکی

 

زیر لبی-زیر زبانی

راه مکه-کهکشان

زیر آرنجی-بالشی که هنگام دراز کشیدن زیر دست و آرنج می گذارند

از سیر تا پیاز(همه چیز، با همه‌ی جزئیات)

دو لُپی خوردن-دو لُپه خوردن-هم از آخور خوردن-هم از توبره

پیشنهاد-طرح

باد گرفتن-مغرور شدن

 
آتش به مال خود زدن(کالایی را بسیار ارزان فروختن)

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

 
جُنگ-کتابی که نوشته های گوناگون از نویسندگان گوناگون در آن باشد

چرخ کردن-دوختن با چرخ خیاطی-خرد کردن گوشت با چرخ گوشتی

استخوان ترکاندن-رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ
اجاق کسی کور بودن-نازا بودن-بی فرزند بودن

بی می خمار بودن-نخورده مست بودن-برای انجام کاری آمادگی بسیار داشتن

 

دوش فنگ-نهادن قنداق تفنگ در کف دست و لوله ی آن بر دوش

باک کسی نبودن-اهمیتی ندادن-اعتنایی نداشتن

حرف پراندن-بدون اندیشیدن چیزی گفتن
آلاخون (و) والاخون(دربه‌در، سرگردان، آواره)

دهن پاره-بد زبان-بی حیا-کسی که نمی تواند جلوی زبانش را بگیرد

چلچل-خال خالی-ابلق

آخر و عاقبت(نتیجه‌ی خوب)

دل پَر زدن-بسیار مشتاق بودن

خرج کردن-هزینه کردن-صرف کردن

چاق و چله-سر حال-سر دماع-فربه-سالم و شاداب

 

خطایی-نوعیز آجر

فرسوده و خراب شدن

به دست و پا افتادن-به تلاش و تقلای زیاد افتادن

اشکنک سرشکنک داشتن-با خطر همراه بودن

خرس-چاق و درشت-تنومند

ریش پروفسوری-ریشی که فقط روی چانه یلند شده است

 

چرخ کار-کسی که با چرخ خیاطی کار و زندگی می کند

پا روی خِر کسی گذاشتن-تنگ گرفتن بر کسی

بشکن-صدایی که در حال شادی و پایکوبی از بهم زدن انگشتان در می آورند.

پا زدن-حق را پایمال کردن-زیان رساندن

بار کسی نبودن-شعور و آگاهی نداشتن

 

چوب خط زدن-نشانه نهادن بر چوب خط

آهنگ ریپ‌دار-آهنگی که یک ضرب آن کم باشد

پا روی پا بند نشدن-بسیار خوشحال بودن

چیزیش شدن-رازی در دل داشتن-حال غیر عادی داشتن

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن-به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن

از چپ و راست-از همه سو-از همه جا

 

دبه در پای شتر انداختن-در میان مردم فتنه انگیزی کردن

دار و دیزی-لوازم اندک و ناچیز و ارزان خانه

دستبوس-زیارت-دیدار-شزفیابی

تخم لق شکستن-فرصت دادن-رو دادن-کسی را به طمع انداختن

خبر چین-سخن چین-جاسوس

 

حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن

 

داشتن-مشغول بودن

دانش جو-دانش پژوه-آن که در دانشگاه درس می خواند

دَم پهن-نوعی انبر دست که نوک پهن دارد

 

تَپوک-ضربه ی دست یا پا

جام زدن-شراب نوشیدن-باده خوردن

زال و زندگی-وسایل زندگی-اسباب معیشت
 

در نتیجه-سرانجام-عاقبت

زبانی-شفاهی

چرت زدن-گرفتار غلبه ی خواب بودن

چغل خوری-سخن چینی

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

زه کشیدن-سخت شدن زخم-کشیدن عضله ها

پیر بی خواب-کسی که دیر یا کم بخوابد-کودک

به تور انداختن-به چنگ آوردن-تصاحب کردن

دایر شدن-بر پا شدن-رواج یافتن-آباد شدن
 

 

خودآموز-بدون آموزگار

زر زدن-دری وری گفتن-گریه کردن

جلو بُر شدن-مورد حمله قرار گرفتن

پوست پیازی-نازک و بی دوام

دلخور بودن-گله مند بودن-ناراضی بودن
دخترکی-دوشیزگی-بکارت

 

حاجی لک لک-لک لک-شخص بلند قد

خوش بنیه-سالم و قوی

خط انداختن-خراش به جا گذاشتن

زبان کسی را موش خوردن-سکوت کردن-با وجود ضرورت سخن نگفتن

تپه گذاشتن-بول کردن

تیغ کسی بریدن-اعتبار و زور داشتن- خر کسی رفتن

بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان

پشت بندی کردن-به انتظار غذا چیز مختصری خوردن

 

به تنگ آمدن-به ستوه آمدن-خسته شدن

چیز خور-مسموم شده

زود باش !-شتاب کن! عجله کن!

خوش رقصی کردن-چاپلوسی کردن-خود شیرینی کردن

چشم پوشیدن از چیزی-صرف نظر کردن از چیزی
چاچول باز-حقه باز-شیاد

پِخ کردن-با گفتن پِخ کسی را ترساندن

به لعنت خدا نیارزیدن-دارای هیچ ارزشی نبودن-به هیچ نیارزیدن-مفت نیارزیدن

پشت چیزی گذاشتن-با پشتکار دنبال چیزی رفتن-کاری را با اراده ی محکم دنبال کردن

آب خنک خوردن(به زندان افتادن)

چُل-آلت مرد

راه آهن-دو خط آهن موازی که قطار بر آن حرکت می کند

آهوی مانده گرفتن-بی‌انصافی کردن-عاجزکشی کردن

چته ؟-تو را چه می شود ؟

برخورد کردن به تریج قبای کسی-گران آمدن-بی دلیل ناراحت شدن-به کسی توهین شدن

از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر

جگرکی-جگر فروش

از یک قماش بودن(سر و ته یک کرباس بودن)
تنگ شدن خلق-عصبی شدن-بی حوصله شدن-خشمگین شدن

آل آروادی(زن سخت بی‌حیا و بد‌رفتار)

چرس رفتن-حشیش کشیدن

خوش آب و رنگ-سرخ و سفید چهره-زیبا و ملیح
پادگان-سربازخانه
حساب سرانگشتی-حساب ساده و روشن

 

اسیر خاک(مرده، تن‌پرور)

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

حجله خانه-اتاق شب زفاف

خورش خوری-ظرفی که در آن خورش می ریزند

از لجِ(از سر لجاجت، از روی خشم)

خشتک نشور-آدم پست و بی ارزش

خُردمُرد-شکسته و ریزه میزه

آب حیات(عشق و محبت، دهان معشوق)

 
خانه گرفتن-نگا. خانه بستن-اجاره کردن خانه

 

 

 

 
بازتاب-واکنش-برگشت نور-صدا یا حرارت
 

حواله ی روی یخ-نگا. حواله ی سر خرمن

فرض کنیم که

بند تنبانی-سست و رکیک-مزخرف و بی ارزش

از جنب و جوش افتادن(آرام گرفتن، شور و هیجان خود را از دست دادن)

اشک تلخ(شراب، اشک عاشق)
بخت-شانس-اقبال-شوهر
 

حرف توی دهن کسی گذاشتن-سخنی را به کسی یاد دادن-تلقین کردن

خسارت دیدن-زیان دیدن

آوار شدن سر کسی(بی‌خبر نزد کسی در آمدن)

حساب داشتن-حساب بانکی داشتن

اشک تلخ-شراب-اشک عاشق

زیر تبری-کنده ای که هیزم شکن روی آن با تبر هیزم می شکند
پا-حریف

 
این دنده آن دنده شدن-این پهلو آن پهلو شدن

 

دار و دسته-پیروان و اطرافیان

آستین از دهان برداشتن(خندیدن)
این به آن در-چیزی که عوض دارد گله ندارد-در مقام انجام عمل متقابل می‌گویند

البرز-بلندقامت-دلیر

روی هم ریختن-توطئه کردن برای پیش بردن کاری-توافق در امری-رابطه ی عاشقانه و جنسی با هم پیدا کردن
افت کردن(کاهش یافتن، کم شدن)

حلال بودی-نگا. حلال به زنده ای

پیسی-بد رفتاری-آزار

 

تت و پت کردن-شکسته سخن گفتن-لکنت پیدا کردن

 

 
پالان کسی را لوخ کردن-به قصد فریب از کسی تعریف کردن
بریدن پای کسی-دوباره به جایی نرفتن-دوباره کسی را راه ندادن

پلاسیده-پژمرده-چروکیده

دو پا-انسان

چینه چینه خوردن-ریزه خواری کردن

آدم شش‌درچهار-شخص کوچک اندام و ریزنقش

رکابی-دارای رکاب-پیاده ای که به دنبال سواری بدود

دود گرفتن-پُک زدن

خاک بر سر-توسری خورده-داغ دیده-بدبخت

دادار دودور-عِرض و ناموس زن-آلت تناسلی مرد-هارت و پورت

باد گلو زدن-آروغ زدن

خایه مال-چاپلوس-متملق-دستمال به دست

تِر زدن-خراب کردن کار

جنسی-آن چه که به سکس مربوط باشد

به تته پته افتادن-به لکنت زبان افتادن

زبان باز-کسی که با چرب زبانی به مقصود خود می رسد

چار چار کردن-داد و فریاد راه انداختن

خاکروبه-زباله-آشغال

ترس بر داشتن کسی را-از وارد شدن به کاری بیم داشتن

افسارگسیخته-سرکش

بد قلق-بد عادت-بد ادا

 

رقصیدن توی تاریکی-بی موقع یا بدون اطلاع کاری را انجام دادن
دهن کسی را سرویس کردن-کسی را خونین و مالین کردن-به حساب کسی رسیدن

دستک دمبک-بهانه-دستاویز-پاپوش

زیگزاک-خط شکسته-کنگره دار
پشه زدن-نیش زدن پشه
تنبل خان-تن پرور

جلف-سبک-کسی که حرکات سبک دارد
آفتاب گز کردن-ولگردی کردن
پاره وقت-کسی که تنها بخشی از روز یا هفته را کار می کتد

 

حساب سوخته-بدهی قدیمی

بی برو برگرد-بدون تردید-بی چون و چرا
خون خون کسی را خوردن-بسیار خشمگین شدن و چیزی نگفتن

از جلوی کسی در آمدن-در برابر کسی مقاومت کردن

 

تخم حرام-حرام زاده-شرور-شیطان

پشه کسی را لگد زدن-با دردی اندک بنای گله و زاری گذاشتن

چاتمه زدن-چند تفنگ را به شکل چاتمه در جایی گذاشتن

از سر دست(کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند)

تخت پایی-صاف بودن کف پا

پیش تختی-پله مانندی برای رفتن به روی تخت مرتفع

خَرخَری کردن-حرکات ابلهانه از خود درآوردن-خل بازی درآوردن

دسته جمعی-باهم-گروهی

ترقه فرنگی-بچه ی شرور

دستبرد زدن-دزدیدن-غارت کردن
جیز گر-ربا خوار-کسی که از دیگران برای دادن مکان غیرقانونی پول می گیرد

چپ چُس-اصطلاحی تحقیرآمیز برای خطاب

جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست

خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده
پر نفس-پر چانه-پر حرف-کسی که در دویدن نفسش دیر تنگ شود

آدم بگو بخند-شیرین‌زبان و بذله‌گو

جهل کردن-در انکار چیزی پافشاری کردن

 

آلنگ دولنگ-چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند

به رگ غیرت کسی بر خوردن-سخن یا عملی بر کسی ناگوار آمدن

دختر خانم-خطابی احترام آمیز برای دختران

رو آوردن-مراجعه کردن-دست به دامن شدن-پناه جستن

دفتر روزنامه-دفتری که در آن ریز همه ی داد و ستدهای روزانه را ثبت می کنند

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

پوشک-کهنه ی بچه

آمد کردن-رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته

چند منه ؟-به شوخی به کسی که دیر می آید و زود می رود می گویند: آمدی بگی چند منه ؟

چفت و بست نداشتن دهن-راز نگهدار نبودن

جناغ-استخوان جلو سینه ی مرغ

دق کُش کردن-سبب مردن کسی از غم و اندوه شدن
 

 

تو جلد کسی رفتن-کسی را برای انجام کاری وسوسه کردن

آش دهن‌سوز-هر چیز مطلوب و پسندیده

پشه کوره-پشه ی ریز

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

چفت-چسیده-تنگ-زنجیر در

تک و تنها-یکه و تنها-به تنهایی
رو-وقاحت-دل و جرات-پوشش
چشمک زن-نگا. چراغ چشمک زن

 
جَلد-چابک-چالاک-کبوتر دست آموز

از کرگی دم نداشتن خر(نهایت پشیمانی و انصراف از ادامه‌ی کاری)
دادستانی-دادخواهی-کار دادستان

جنگ حیدری و نعمتی-جنگ میان دو تن یا دو دسته

 

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

 

خون به راه انداختن-آشوب و فتنه ی سخت به پا کردن

 

دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن

چربیدن-برتر بودن-پیش بودن

آسمان تا زمین(تفاوت بسیار)

چای قندپهلو-نگا. چای دیشلمه

دل گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

 

دور اندیش-پایان نگر-پیش بین-عاقبت اندیش

چشم نم نمی-کسی که چشمش آب پس نمی دهد
چوق-چوب-تومان

تند نویس-کسی که سریع می نویسد

جوجه خروس-جوان تازه به دوران رسیده

پیمانی-استخدام غیر رسمی

دو پول-مبلغ بسیار ناچیز و اندک

به مفت نیارزیدن-هیچ ارزشی نداشتن

اوراق شدن-از هم پاشیدن-از کار افتادن

به خنس و پنس افتادن-به وضع بد مالی دچار شدن

از بیخ عرب بودن(یکسره منکر شدن، به‌کلی زیر چیزی زدن)

 
زن مرده-مردی که زنش درگذشته است

ریپال کسی را در آوردن-پدر کسی را در آوردن

ذُق زدن-بهانه گرفتن و گریه کردن-نق زدن

آستین از دهان برداشتن-خندیدن

 

 
از چیزی (کسی) زده شدن(از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن)

حساب و کتاب از دست کسی خارج شدن-اداره و نظم امور از دست کسی در رفتن

خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس

حرف های صد تا یک قاز-حرف های بی ارزش و بی معنی

بند و بست-ساخت و پاخت-توطئه

بازداشتن-منع کردن-مانع شدن

زُل زدن-خیره نگاه کردن

تو ذوق کسی خوردن-از سخن یا رفتاری دمغ شدن

آیۀ یاس خواندن-هرچیزی را پیش از بررسی محکوم به شکست کردن
خط افتادن-خراش افتادن

رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی

به حول و ولا افتادن-دستپاچه و مضطرب شدن-به تلاش و تقلا افتادن

دست به آب-داشتن ادرار-دستشویی-توالت

از خاک برداشتن(کسی را نواختن و به جایی رساندن)

بمیرم-قربان بروم

حسرت-آرزوی سخت-خواهش بزرگ

آب را گل آلود کردن-برای سود خود کارها را به هم زدن
برداشتن-قبول کردن-اختیار کردن

خوش محضر-شیرین سخن-خوش مجلس

آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند

جبهه-میدان جنگ

خط خطی-درهم-خراب-متشنج-با خطوط زیاد روی آن ناخوانا شده

جشنواره-جشن فزهنگی-فستیوال

 

تیر گذاشتن و تفنگ برداشتن-نهایت عصبانیت-بد و بیراه گفتن

دل واپسی-نگرانی-اضطراب

چپ بودن-چپ دست بودن-لوچ بودن-مخالف یودن

از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن

اسیر خاک(مرده، تن‌پرور)

 
زیادی کردن-زاید بودن-غیر لازم بودن

 

 

از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن

ای والله گفتن-به برتری کسی بر خود اقرار کردن

جیک زدن-اعتراض کردن-صدا در آوردن

در باغ سبز نشان دادن-وعده های فریبنده دادن-امید واهی برای کسی ایجاد کردن

خز گیر آوردن-نگا. خر گرفتن کسی

چوب خوردن-تنبیه شدن
حساب کشیدن-حساب خواستن
پادرمیانی کردن-میانجی گری کردن

آش کشک خاله(کار ناگزیر، تکلیفی که بر عهده‌ی کسی باشد)

از شوخی گذشته-حالا برسیم به مطالب جدی

باز نشسته ک-سی که بدلیل پیری و یا علل دیگر از کار کردن دست کشیده است و حقوقی دریافت می کند

چادر نماز-چادری که زنان هنگام خواندن نماز بر سر می کنند

بُل-چیز مفت-موقع مناسب-بهانه
زیر دادن-با کسره خواندن حرفی

پشتی کردن-حمایت کردن-یاری کردن

خدا خدا کردن-بسیار آرزومند چیزی یا کسی بودن و آن را از خدا خواستن-پناه به خدا بردن

چس مال کردن-لباس یا ظزفی را سرسری و با بی دقتی شستن