کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 248

تُف به دهن-حیرت زده

چوب به سوراخ زنبور کردن-شوراندن و تحریک کردن عده ای

تحفه ی نطنز-چیز نفیس و با ارزش
زیر پاکشی کردن-از زبان کسی حرف کشیدن-کسب اطلاع کردن

چارک-یک چهارم
از دندۀ چپ پا شدن-سخت عبوس و کم‌حوصله بودن

آب‌زیرکاه(حیله گر، فتنه انگیز، دو رو)

به امان خدا رها کردن-اصلا به فکر نبودن-فراموش کردن

تمام و کمال-کامل-به تمامی

بی بته-بی اصل و نصب-بی پدر و مادر

آخرین تیر ترکش(آخرین تدبیر)

 

خون کسی کثیف شدن-به شدن خشمگین شدن

جفت کردن صدا با ساز-هماهنگ کردن صدای ساز توسط کوک

از عزا در آوردن(به دوره‌ی عزاداری پایان دادن)

دُم لابه-چاپلوسی-تملق

تَپ تَپ-آواز خوردن چیزی به چیز نرم

خنک کردن-سرد کردن

بسلامتی-سلامتی دادن-هنگام نوشیدن شراب به یکدیگر می گویند

دوا شور کردن-شستن فرش با دوا

زیر رکاب کشیدن کسی-کسی را مطیع و تابع ساختن

خایه قوچی-نوعی شیشه ی کوچک بیضی شکل

بله قربان-در حالت احترام در جواب مثبت می گویند-مجازا به معنی تملق است
تن زدن-سرپیچیدن-نپذیرفتن

چپ دست کسی-که کارهایش را با دست چپ می کند

تحت الشعاع بودن-زیر نفوذ و تاثیر دیگری بودن

اما-اشکال‌تراشی-ایجاد شبهه

احوال گرفتن-جویای حال شدن

حلال-زن یا شوهر

پَرِ گوش و-پره لاله ی گوش

دوام آوردن-استقامت کردن

رشته ها را پنبه کردن-کارهای انجام شده را به باد دادن
بد دماغ-کسی که زود رنج است و زود قهر می کند

تخته پاک کن-چیزی که با آن تخته سیاه را در کلاس پاک می کنند

 

خوشگلک-با خوشگلی اندک

جهیز-اسباب خانه و زندگی که عروس به خانه ی شوهر می برد

الانه-همین حالا-هم اکنون

حقه به کار زدن-نگا. حقه به کار بردن
داشم-اصطلاح داش مشدی ها به معنی برادرم

پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند

چله ی کوچک-بیست روز میان هفدهم بهمن و پنجم اسفند

درب و داغان شدن

چینی بند-چینی بند زن

با نگاه کسی را خوردن-با چشم خریدار یا شهوانی به کسی نگریستن

زخم زبان-نیش زبان-آزردگی از سخن کسی

خانه دار-رنی که اداره امور خانه را بر عهده دارد-کدبانو-زنی که شاغل نیست

 

اختر در پیراهن کردن-بی قرار کردن

زیر دستی-بشقابی که برای گذاشتن شیرینی و آجیل و مانند آن ها به کار می رود-پیشدستی

خر آوردن-بدبخت شدن

دستم به دامنت-به یاری ات سخت نیاز دارم

راه اندازی-راه انداختن

از هفت خوان رستم گذشتن-موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن

به راه انداختن-راه انداختن-به کار انداختن

دست پاچگی-شتاب زدگی-اضطراب

بد چشم-شور چشم-آن که چشم زخم برساند-مردی که به زنان نامحرم با شهوت بنگرد

از دهان گنده‌تر حرف زدن(گفتن مطالبی که در حد گوینده نیست)

چپی-مخالف حکومت-وابسته به چپ
از این شاخ به آن شاخ پریدن(دائمن از موضوع منحرف شدن و به مطالب فرعی پرداختن)

به آب چسیدن-از بین رفتن-نابود شدن-نتیجه نگرفتن
زمین گیر-کسی که به سبب بیماری یا پیری نتواند از جای خود برخیزد

آهوی خاور-آفتاب

بند و بست-ساخت و پاخت-توطئه

اشک تلخ(شراب، اشک عاشق)

دنیا دست کیست؟-پرسش از کسی که کاملن بی خیال و بی غم زندگی می کند

پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند

جرنگی-نقد-یکجا-یک کاسه

دهان کسی چاک و بست نداشتن-ناتوان بودن در رازداری

بی رگ-بی غیرت-بی حس

در رو-راه خروجی-مخرج-بیرون شد

بلند کردن-دزدیدن-بیدارکردن از خواب-تور کردن

چتر شدن-بر سر کسی خراب شدن-ناگهانی مهمان رسیدن

تشر تو شور کردن-هرت و پورت کردن

چشم واسوخته-چشم برتافته

دامنی-پارچه ای که با آن دامن می دوزند

ژاندارمری-نهادی که عهده دار حفظ نظم و قانون در بیرون از منطقه های شهری است

ز ِق ز ِق-گریه ی بریده بریده ی بچه

زاییدن زیر کاری-کاری را به دلیل دشواری به پایان نرساندن

الو گرفتن(آتش گرفتن، (کنایه از شدت خشم و عصبانیت))

جوش خوردن زخم-به هم آمدن سر زخم و پوست نو آوردن

جَغُل مغل-شکمبه-سیرابی

ازراه‌نرسیده-در همان لحظه‌ی رسیدن-به مجرد ورود

پرت کردن حواس-حواس را از اصل موضوع منحرف کردن
از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن(ظاهرن به حرفی گوش دادن ولی به آن عمل نکردن)

ادرار کوچک-شاش

آفتابه خرج لحیم-بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن

پالان کسی را لوخ کردن-به قصد فریب از کسی تعریف کردن

روی دوش کسی سوار شدن-بر کسی مسلط شدن

انگشت زدن(انگشت در چیزی فرو بردن، امضاء کردن با اثر انگشت)

این خاکدان(دنیا)

به چشم-اطاعت می شود

چپو کردن-چاپیدن-غارت کردن

چراغ موشی-هر چراغی که به کمک حلبی یا چیزی مانند شیشه ی مربا به عنوان مخزن نفت و یک فتیله درست شود

 
جوجه فکلی-تازه کار و نا آزموده

پا پتی-پا برهنه

پاگیر کسی شدن-ناخواسته رنجی به کسی رسیدن

چِلپ چِلپ-صدای برخورد دست یا پا با آب

پیش کردن گربه-راندن گربه

داوطلب-خواستار-نامزد

پر اشتها-کسی که متمایل به خوردن زیاد است

 

خاله خاک انداز-همنشین سر و زبان دار

زاغ-دارای چشمان آبی رنگ

زهکونی-اردنگی-تیپا

بوسیدن و به تاقچه گذاشتن-ترک گفتن-کنار گذاشتن

بیسار-فلان

 
بی ریخت-زشت-بد ترکیب
اسب چپ با همدیگر بستن(با هم کینه و دشمنی داشتن)

پینه بسته-دارای پینه-کبره بسته

دست را بند کردن-به کاری مشغول کردن

پیر هافهافو-سخت پیر-پبری که دندان هایش ریخته است

زمین گذاشتن چیزی-چیزی را ترک کردن

ازدست‌رفته-عاشق

جایی-مستراح-توالت

پوست پیازی-نازک و بی دوام

آکله فرنگی-سیفلیس

برخورد کردن به رگ غیرت کسی-ناگوار آمدن حرفی یا کاری-گران آمدن-احساس اهانت کردن
پُز دادن-خودنمایی بی جا کردن-فیس آمدن
چس خوری-خست-بخل

 

خانوار-مجموع اعضای یک خانواده
تحت الشعاع قرار دادن-زیر نفوذ و تاثیر قرار دادن

 

به گوزگوز افتادن-پیر شدن-از خستگی زیاد از پای در آمدن

راستی راستی-حقیقتن-واقعن

جَر-پیچ و خم راه

دلسوزه-سوختن دل از حسد و مانند آن

 

جیش-ادرار در زبان کودکان

از راه نامشروع ) به پول و ثروت رسیدن

 

زیر پای کسی را خالی کردن-زیر پای کسی را جارو کردن

جدا جدا-یکی یکی-جداگانه

دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است

 

تب خال-جوشی که از شدت تب دور لب پدید آید

باشگاه-محل گردهمایی گروهی برای ورزش-تفریح و از این قبیل

چس ناله-آن و ناله ی ساختگی برای جلب توجه

چم کسی را به دست آوردن-رگ خواب کسی را دانستن-نقطه ی ضعف کسی را دانستن

در دست-آماده-حاضر

اهل آن کار (کار بد)

بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

مال دنیا

بز خر-کسی که به قصد ارزان خریدن چیزی توی سر جنس می زند

چیز فهم-عاقل و فهمیده

تر و چسب-بی درنگ-بی معطلی-فرز و چابک
تناسب داشتن (چیزی) به کسی
چپ چُس-اصطلاحی تحقیرآمیز برای خطاب

در رفتن از جا-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

 

 

تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن

تیپا کردن-با اردنگی بیرون کردن

 

حشک شویی-شستن لباس با مواد شیمیایی با کمی یا بدون آب

دیزی پشت سر کسی بر زمین زدن-بی اعتنایی کردن به قهر کردن و رفتن کسی

استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن-کار را به نااهل سپردن

ابرو تابیدن(گره بر ابرو افکندن)

به پیسی افتادن-دار و ندار خود را از دست دادن-فقیر و بیچاره شدن

زبان نفهم-کودن-بی شعور

آفتاب چریدن-بی‌کار بودن-چیزی برای خوردن نداشتن

تاکسی سرویس-نوعی تاکسی که در مسیر ویژه ای رفت و آمد می کند

امن و امان-بدون بیم و هراس

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن(از باران به ناودان پناه آوردن)

به آخر خط رسیدن-به پایان کار

دیر چسب-دیر آشنا

خوش رقصی کردن-چاپلوسی کردن-خود شیرینی کردن
خبرگزاری-موسسه ی خبرگیری و انتشار خبر

پیش پیشکی-از پیش

جل و پلاس-اثاثیه ی ناچیز و کم بها
داد و قال-داد و فریاد-قیل و قال

آرد خود را بیختن و الک را آویختن(کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست)

به حساب-مثلا-یعنی

چشم و ابرو نازک کردن-ناز و افاده کردن

به دهان ها افتادن-فاش شدن-بر سر زبان ها افتادن

به دل چسبیدن-مطبوع و گوارا بودن
جیب بر-دزدی که در جیب دیگران دست می برد
دلخور شدن-گله مند شدن-ناراضی شدن

تنگاب آمدن-به جان آمدن

 

پا پیچ کسی شدن-با کسی در آویختن-به کسی سماجت کردن

تکیه کلام-آن چه که در موضوع اثری ندارد ولی پی در پی تکرار کنند
آب‌زیرکاه-حیله گر-فتنه انگیز-دو رو

خانه آباد-عبارتی برای تحسین است

دست شما را می بوسد-انجامش به عهده ی شماست

خستگی در کردن-استراحت کردن

چراغان کردن-جشن گرفتن

بله قربان گو-چاپلوس-متملق
آفتاب کسی به زردی رسیدن(به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی)

تیپا خوردن-رانده شدن

دور برد-دارای برد زیاد

چوب لای چرخ گذاشتن-سنگ پیش پا انداختن-ایجاد مانع کردن

اصول دین پرسیدن(سوال‌پیچ کردن)

زیر تشکی-رشوه

ته کشیدن-تمام شدن-به آخر رسیدن

از یک قماش بودن-سر و ته یک کرباس بودن
دامنی-پارچه ای که با آن دامن می دوزند

پاره شدن چرت ب-ا امری نامنتظر روبرو شدن-جا خوردن

باد توی سرنا کردن-اسرار کسی را فاش کردن

رکابی-دارای رکاب-پیاده ای که به دنبال سواری بدود

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

دست به سینه-آماده ی فرمان-در نهایت ادب و احترام

تمام و کمال-کامل-به تمامی
اُق زدن-بالا آوردن

الیسون و ولیسون(وردی است که برای کسانی که منتظرشان هستند می‌خوانند)
به آتش کسی سوختن-به مکافات خطای دیگری مجازات دیدن

این پا آن پا کردن-دودل بودن-وقت تلف کردن

 
از بیخ گوش کسی گذشتن-در برابر خطری قرار گرفتن و آسیب ندیدن
زحمت کشیدن-کار کردن

زیر ِ گوش-سخت نزدیک-دم دست

دشت کسی را کور کردن-اولین فروش کاسب را نسیه خریدن

پدر آمرزیده-دعا یا خطابی برای آمرزیده شدن پدر کسی-پدرت

 
چشم برداشتن-زضا دادن-قبول کردن

چشم ورقلمبیده-چشم بیرون زده
بریدن از کسی یا چیزی-دست کشیدن از چیزی-ترک کردن-قطع رابطه و دوستی

از بن دندان(از ته دل، با میل و رغبت)

آتش بی‌باد(ظلم، می)

از نافِ جایی آمدن(کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن)

از خود در آوردن-دروغ‌پردازی کردن

آشی شدن(سوراخ‌سوراخ‌شدن بدن از ترکش‌های فراوان)
پیش خودمان بماند-به کسی مگو-نشنیده بگیر

زار-نا به سامان-خراب-بد

از روی شکم‌سیری-از سر بی‌مسئولیتی-بدون تعمق

پس کله ی کسی زدن-کسی را به کاری واداشتن

 

دهن پاره-بد زبان-بی حیا-کسی که نمی تواند جلوی زبانش را بگیرد

چک و چانه زدن-چانه زدن-وراجی کردن-مذاکره ی فراوان کردن
خبرگزاری-موسسه ی خبرگیری و انتشار خبر

دود و دم داشتن-بساط چای و قلیان یا تریاک گستردن

رفت و روب-جارو و پارو-خانه تکانی-تمیز کردن منزل

ادا در آوردن-مسخرگی کردن-تظاهر کردن-تقلید کردن

تشت رسوایی کسی به صدا درآمدن- تشت کسی از بام افتادن
آش کشک خاله-کار ناگزیر-تکلیفی که بر عهده‌ی کسی باشد

دست ننه ات درد نکند-به تمسخر به کسی که کار نادرست کرده است می گویند

بلا به سر کسی آوردن-کسی را به زحمت و دردسر انداختن-به کسی آسیب رساندن

چای قندپهلو-نگا. چای دیشلمه

بد ریخت-بد شکل-بد هیکل-بد قواره

اُزگل-بی‌سروپا-کم شعور و بی‌شخصیت

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

جوغ-جوی آب

جِرم-ته نشست هر چیز-آن چه از دود چسبنده بماند
دُم سیخ شدن-سقط شدن-مردن

چاشت بندی-صبحانه-غذای اندک

زیر قول خود ردن-به گفته ی خود عمل نکردن-عهد خود را شکستن

خاکشیر-کنایه از خرد و ریز ریز

پاپی شدن کسی-به کسی ایراد گرفتن-کسی را اذیت کردن

ذکر گفتن-پی در پی دعا خواندن

دوبل-دو برابر

 

پِهِن پا زدن-بیکاره و ولگرد بودن

دست و دل کسی به کار نرفتن-میل به کار نداشتن

 

جفت جنین-جفت نوزاد که پرده و غشای دور جنین است

از چشم کسی دیدن(کسی را مسئول چیزی دانستن)
تر و خشک کردن-رسیدگی کردن-پرستاری کردن

دو پشته سوار شدن-دو نفری بر ستور یا وسیله ی نقلیه سوار شدن

 

ز ِق زدن-نق نق کردن بچه که مقدمه ی فریادهای و گریه های بعدی است

حساب کشیدن-حساب خواستن
چشم و چار کسی را درآوردن-بک کسی کینه ورزیدن

اوستاکار-استادکار-ماهر و مسلط

تیر رس-میدان دید-منطقه ی نزدیک

بریده بریده-منقطع-پاره پاره-گسسته

بغل گرفتن-در آغوش گرفتن
چار ستون بدن-استخوان بندی-اسکلت بدن

چغاله بادام-بادام نارس

 

روی زمین سفت نشاشیدن-به مقاومتی بر نخوردن

تپه گذاشتن-بول کردن

اخ و تف کردن(آب دهان بیرون افکندن)

حرف کسی را با شکر بریدن-انتقاد مودبانه از کسی که سخن آدم را قطع می کند

جِر خوردن-پاره شدن

تا شدن-دو لا شدن-جمع شدن
 

جنسی-آن چه که به سکس مربوط باشد

دنبال کردن-تعقیب کردن-اصرار و پافشاری کردن-پی گیری کردن

جسته دوزی-نوعی دوختن

آنکادر کردن(اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب)

دست کج-نامطمئن-دزد

در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

از نفس افتادن-بسیار خسته و مانده شدن

تخته پوش کردن-پوشانیدن سقف و مانند آن با تخته

در رفتن تلنگ-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

جِر جِر کردن-چیزی را پاره پاره و ریز کردن-مانند کاغذ و پارچه
دنگ و فنگ-طول و تفصیل-مقدمه چینی فراوان-تشریفات زیاد
 

از کسی کشیدن-از کسی رنج کشیدن
آنجا رفتن که عرب نی انداخت-به جایی دور و بی‌بازگشت رفتن

انگشت به دهان نهادن-متحیر ماندن

زابرا-از خواب پریده-بد خواب-عصبی
خوش مسلک-خوش روش-نیکو طریقت

زیر چاق-حاضر-آماده

عینک ذره بینی بسیار قوی

آب تاختن-پیشاب کردن

از پارو بالا رفتن پول(ثروت بسیار داشتن)

استخوان‌بندی(درست کردن انگاره و طرح)

آفتاب‌نشین(بیکاره و تنبل)
رقاصی-کارهای بی هوده و سبک

 

از جا پریدن-یکه خوردن-عصبی شدن

زانو بند-پارچه ی کشی حلقه مانند که برای حفاظت زانو در برابر ضربه یا در رفتگی بزر آن می بندند

دلال بازی-به شیوه دلالان از راه مبالغه و دروغ کاری را بزرگ جلوه دادن-واسطه گری

توان هماوردی با کسی را داشتن

حرف کسی را با شکر بریدن-انتقاد مودبانه از کسی که سخن آدم را قطع می کند
تاب دادن-سرخ کردن در روغن-پیچیدن-خم کردن
دُم سیاه-نوع مرغوب برنج گیلان-کبوتری که دم سیاه دارد
زهره ترک شدن-زهره آب شدن

پف کردن-ورم کردن-باد کردن-مغرور شدن

تک روی-عمل بدون توجه به جمع

درجه دار-درجه های نظامی پایین تر از سروان

بابت-مورد-زمینه-موضوع

جایی-مستراح-توالت
 

چوب علی موجود-چوب کج و معوج درویشان

از کمر افتادن(از خستگی زیاد از کار افتادن، ناتوان شدن در امر جنسی)
خون به پا کردن-دعوا و آشوب راه انداختن-سر و صدا و جنجال کردن

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

به خورد کسی دادن-به زور به کسی خوراندن-به کسی قالب کردن

تو نخ کسی یا چیزی بودن یا رفتن-کسی یا چیزی را پاییدن و زیر نظر داشتن

پا خوردن-فریب خوردن

از خود بودن-خودی بودن-محرم بودن

این تن بمیرد-سوگندی که یا در اصرار و یا در اثبات حرف خود یاد می‌کنند

خرج از کیسه ی خلیفه کردن-از مال دیگران خرج کردن

دلخور شدن-گله مند شدن-ناراضی شدن

خدا حافظ-به درود-در پناه خدا-خدا نگهدار

 
دندانه دندانه-دارای برجستگی ها و بریدگی هایی در کناره

 

چوب آخر را زدن-پایان کاری را اعلام کردن-مانند در حراج

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

جفت کردن صدا با ساز-هماهنگ کردن صدای ساز توسط کوک
 

پاشنه ی کسی را کشیدن-با فریب کسی را به کاری برانگیختن

دردر کردن-چو انداختن-شایع کردن

از حد (توانایی) خود تجاوز کردن

خاله گردن دراز-شتر-آدم فضول که در هر کاری سرک می کشد

احوال گرفتن-جویای حال شدن

چنار عباس علی-متلک بد

چشمه آمدن-گوشه ای از مهارت خود را نشان دادن

 

از دهان در رفتن(پریدن حرفی از دهان، بدون پیش‌بینی سخن راندن)

چغندر پخته-لبو

آب سیر(جانور خوش‌رفتار)

پیاله زدن-می نوشیدن

پیچ و خم خوردن-پیچ و تاب خوردن

بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن
تنگ بودن قافیه-مشکل بودن کار
چوب پوش کردن-با چوب پوشاندن

خوش نقش-خوش اقبال-پارچه یا قالی که نقش های زیبا دارد

چرت زدن-گرفتار غلبه ی خواب بودن

از صدقۀ سرِ-از عنایت و لطفِ

پیش گرفتن کاری-کاری را آغاز کردن

احوال گرفتن(جویای حال شدن)

 

بخیه به آبدوغ زدن-کار بی هوده کردن

آسمان را سِیر کردن-سخت خوشنود بودن-لذت بسیار بردن

چلوزیدن-خشک شدن-پلاسیدن

آستین‌سرخود(هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است)

آوار شدن سر کسی(بی‌خبر نزد کسی در آمدن)

آب نمک زدن-با شیرین زبانی گفتن

خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده

پایگیر کسی شدن-زیان یا جرمی به کسی افتادن

جوشی شدن-عصبانی شدن

رضایت نامه-نوشته ی حاکی از رضایت

بستن خود به کسی-خود را به کسی منتسب کردن

از زیر کار در رفتن-تن زدن و نپذیرفتن کاری-کار را جدی نگرفتن

خرده حساب-طلب مختصر-دشمنی قبلی

رشوه گرفتن-رشوه خواری

بلا تکلیف-کاری که معلوم نیست چه باید بشود-کسی که نمی داند چه باید بکند

دو به هم زن-دو به هم انداز

زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن

اشهد را گفتن(برای مرگ آماده شدن)

بی جا-نامناسب-بی مورد

به مشروطه ی خود رسیدن-به هدف خود دست یافتن
خود را بستن-پول دار شدن