مجموعه کاملی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 223

آبگوشتی(بی‌ارزش، پیش پا افتاده)

چهار چوب-محدوده-قاب

تن در دادن-به کاری حاضر شدن-انجام کاری را پذیرفتن

پنج تن-محمد-علی-فاطمه-حسن و حسین

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

آب دندان خوردن(حسرت خوردن)

خوش نشین-کسی که هر جا خواست اقامت می کند-ساکنان غیر زارع ده
خِر کسی را گرفتن-نگا. خر کسی را چسبیدن

اجل‌برگشته-کسی که مرگ به‌سراغش آمده

باد کردن-به فروش نرفتن-کسی را به کاری سخت برانگیختن

چاشنی کردن-چیزی را با چرب زبانی به کسی قالب کردن

دندان شکن-قاطع-محکم

روزه ی گنجشک-روزه ی کله گنجشکی

دست به ریش کشیدن-با التماس خواهش کردن

خصوصی-مقابل عمومی

دلبخواه-به اختیار-بدون رعایت رسم و قانون

 

رقاصی کردن-کارهای ناشایست و سبک کردن

حقه باز-شعبده باز-تر دست-مکار

ریزه کار-باریک بین-دقیق-زیرک
خوش خوشان کسی شدن-بسیار لذت بردن
از روی معده حرف زدن-بدون تعمق و بدون منظور چیزی گفتن
جاخالی رفتن-به دیدن خانواده ی مسافر رفتن

دسته کوک-ساعتی که از محل دسته کوک می شده است

تته پته-لکنت زبان

از زیر بته عمل آمدن(خانواده و اصل و نسبی نداشتن)

رقصیدن به ساز کسی-تابع سلیقه و خواست کسی بودن-از خود اراده ای نداشتن و از دیگری تبعیت کردن

خرد نکردن تره برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

چاشت بندی-صبحانه-غذای اندک

آبستن فرزندکش-دنیا-روزگار

تا کردن-دو یا جند لا کردن-رفتار کردن

اجاق کسی کور بودن-نازا بودن-بی فرزند بودن

از غورگی مویز شدن-مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن

از زیر بته عمل آمدن(خانواده و اصل و نسبی نداشتن)

از خیر چیزی گذشتن(از چیزی صرفنظر کردن)

جا خوش کردن-در جایی که معمولن نباید ماندن اقامت کردن

چوبی رقصیدن-رقصیدن با دوستمال در دو دست

خون کسی کثیف شدن-به شدن خشمگین شدن

آب به آب شدن(تغییر آب و هوا دادن، بهبود یافتن به سبب سفر)

دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است

دور از جناب ب-لانسبت

چیزی-فاصله ای-راهی-زمانی

خشکه پلو-کته

جام زدن-شراب نوشیدن-باده خوردن

آخِی(صوتی برای تاثر یا شادی)

 

پا اندازی-واسطه ی اعمال نامشروع شدن-جاکشی

بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه

 

بند-ریسمان-طناب-رشته

بی نمک-نچسب-لوس-ننر-بد ریخت-بدون ملاحت

 
پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

پا انداختن-واسطه گری کردن-کارچاق کردن به ویژه در امور غیر اخلاقی

حق کسی بودن-سزاوار و مستحق چیزی بودن

ابوقراضه(ابوطیاره)

 
انگشت به دندان گزیدن(متحیر شدن، حسرت خوردن)

چاک خوردن-شکافته شدن-پاره شدن

به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

حساب کردن-پرداختن خرج

زانو زدن-برای تعظیم زانو بر زمین زدن

جهل کردن-در انکار چیزی پافشاری کردن
خش خش-صدای برخورد چیزهای خشک به یکدیگر-صدای راه رفتن روی برگ های خشک شده

حُباب-سرپوشی که بر چیزی بگذارند

چرکمرد شدن-آن قدر چرک که با شستن هم چرک نرود

ابرو زدن-رضا دادن-اشاره کردن

تخته گاز-با سرعت تمام راندن اتومبیل

اقبال کسی به برج ریق بودن(بداقبال بودن)

بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت
به هوس چیزی افتادن-مایل به چیزی شدن-به یاد چیزی افتادن و آن را خواستن

 

زیر نویس-پادداشت پایین صفحه-پا نویس-نوشته ی زیر فیلم

بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن
زهرآب-ادرار-شاش-پیشاب
باد گرفتن-مغرور شدن

 

دو لبه-دارای لب کلفت

 

 
چاقالو-چاق-فربه

بیا بیا- برو برو

ری کردن-زیاد شدن و برکت کردن برنج و آرد و مانند آن ها پس از ریختن آب بر آن ها

حَب جیم را خوردن-گریختن-فرار را بر قرار ترجیح دادن-جیم شدن

خر پول-دارای پول زیاد-تروتمند

استخوان ترکاندن-رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ

پشم و پیله-ریش

تنگ غروب-نزدیک غروب-آفتاب زردی

آلاپلنگی(مثل پوست پلنگ، گل باقالی)

روغن حیوانی-روغنی که از جوشاندن و تصفیه ی کره به دست می آورند-روغن زرد

تو خالی-دروغین-غیر واقعی-بی عرضه-دارای ظاهر غلط اندار

درق درق-صدای خوردن دو چیز سخت به هم

پس گذاشتن کسی-از کسی جلو افتادن

خریت-نادانی-حماقت

آخرین تیر ترکش-آخرین تدبیر

خوشا به حال ماهی-خیلی تشنه ام
به یک پول سیاه نیارزیدن- به لعنت خدا نیارزیدن
به چشم آمدن-قابل توجه بودن-ارزش داشتن

پس گوچه-کوچه ی کوچکی که به کوچه ی کوچک دیگری پیوسته باشد
اَل اَمان-زینهار-پناه بر خدا

پا به راه-سر به راه-آدم اهل و درست و حسابی

جا در جا-فورن-جا به جا

دَم کرده-پر رطوبت-باد کرده

به رخ کشیدن-به چشم آوردن-یادآوری کردن

چال افتادن-گود شدن
بیرق کسی نخوابیدن-همواره کامروا بودن-پایدار بودن دولت و شکوه
حق کسی بودن-سزاوار و مستحق چیزی بودن

به زمین انداختن روی کسی-در خواست کسی را رد کردن

زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد

چِک کشیدن-حواله کردن با بانک به وسیله ی چک

 

حق و حساب-باج سبیل-رشوه

توپ و تشر آمدن-تهدید کردن-با فریاد کسی را خطاب کردن

چار سر-حرف مفت-متلک

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

تند و تیز- تند تیز

حسرت به دل-آن که دیری است آرزوی چیزی را دارد

دور چیزی را قلم گرفتن-چیزی را ترک کردن-کنار نهادن

خوش لعاب-زود جوش-خوش مشرب

اجاق-دودمان

 

زیر غربالی-دانه هایی که به مرغ و پرنده می دهند

رشته فرنگی-ماکارونی
 

پیر ِ کفتار-زن سالخورده ی بد اخلاق

 

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

الف به خاک کشیدن(خجالت کشیدن)

پشت چشم سنگین شدن-چیره شدن خواب

اقل‌کم-دست‌کم-لااقل
دانش سرای مقدماتی-آموزشگاه تربیت دبیر

پیر بی خواب-کسی که دیر یا کم بخوابد-کودک

ریش و پشم-موهای صورت-ریش و سبیل

 

حساب کردن-پرداختن خرج
پرت و پلا-تار و مار-پراکنده-بی معنی-مزخرف

ریش تپه-پر ریش-دارای ریش انبوه

داغ کردن پشت دست-توبه کردن-برای نکردن کاری با خود شرط کردن

از پارو بالا رفتن پول-ثروت بسیار داشتن

جوان مرگ شده-نفرینی است به شخص جوان

 
پای کلاغ-خط بد و ناخوانا-خرچنگ قورباغه ای-قلم چرا
چار دیواری-خانه

بابا بزرگ-پدر بزرگ

انداختن باد به غبغب-تکبر کردن-قیافه گرفتن

دهن کسی را سرویس کردن-کسی را خونین و مالین کردن-به حساب کسی رسیدن

ریش کسی را در دست داشتن-از کسی نقطه ی ضعف در دست داشتن-از کسی گروی در دست داشتن

به باد دادن- باد دادن

بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت
چشم گرم کردن-چرت زدن-اندکی خوابیدن

جوجه فکلی-تازه کار و نا آزموده

 

دعوا کردن-نزاع کردن-زد و خورد کردن

توی روغن بودن نان کسی-رونق داشتن کار و بار کسی

آواز شدن-شهره شدن

حاتم بخشی-گشاده دستی-سخاوتمندی

 

آیه‌ی یاس-آن که بدبینی را به کمال می‌رساند

خاک اره-ریزه های چوب که پس از اره کردن آن بر زمین می ریزد

اُزگل(بی‌سروپا، کم شعور و بی‌شخصیت)

تکه-پاره ای از چیزی-زن زیبا و خوشگل-لقمه

زنده بیوه-زنی که شوهرش بدون آن که او را طلاق داده باشد-او را ترک کرده است

پا خورشی-وسایل لازم برای پخت خورش

آب نکشیده-زشت-بد-نامفهوم

دود چراغ خوردن-زحمت کشیدن-تحمل رنج کردن-استخوان خرد کردن

دادستان-ستاننده ی داد-مدعی العموم

ته ریش گذاشتن-کمی ریش بر صورت نگهداشتن
پول سیاه-سکه ای از نیکل و مس

آویزان کسی شدن(طفیلی کسی شدن)

استخوان در گلو داشتن(رنج و سختی کشیدن)

چم-رگ خواب-عادت مخصوص هر کسی

 

پا توی کفش کسی کردن-با کسی در افتادن-به آزار کسی برخاستن

آب از سر گذشتن-کار از چاره و تدبیر گذشتن

چپیدن-به زور جا گرفتن
بلغور کردن-سر هم ردیف کردن-حرف های قلمبه زدن-شکسته و نامفهوم حرف زدن

این پهلو آن پهلو شدن(این دنده آن دنده شدن، غلتیدن از پهلویی به پهلوی دیگر)

ادرار بزرگ(مدفوع)

خون مردگی-حالت مردن خون در زیر پوست-کبودی

انداختن(فروختن جنس بنجل و ارزان به بهای گران، درست کردن)

دو علی گلابی آمدن-بچه ترساندن-تهدید توخالی کردن-توپ و تشر آمدن

جهل کردن-در انکار چیزی پافشاری کردن

آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

چیز خور-مسموم شده

دست به گریبان شدن-با هم به جدال پرداختن-گلاویز شدن

چاک پشت-اسبی که در کمر خود فرورفتگی دارد و شانه و کفلش برآمده است

روده کوچکه ی کسی روده بزرگش را خوردن-کنایه از شدت گرسنگی

دل توی دل نبودن-بی تاب و بی قرار بودن

پَرِ گوش و-پره لاله ی گوش

چانه زدن-پرگویی و اصرار برای تخفیف خواستن

خاج کشیدن-صلیب کشیدن

بالا دست-صدر مجلس-حریف چیره

دروغ دون-مطالب نادرست و سراسر دروغ

چای خوری-وسایل چای خوری-سرویس چای خوری

دوش گرفتن-زیر دوش ایستادن و خود را شستن

آب از سر گذشتن(کار از چاره و تدبیر گذشتن)

از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن
چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

 

ذلیل شده-خوار و زبون-دشنام و نفرینی که زنان به کودکان بسیار شیطان خود می دهند

چوب به سوراخ زنبور کردن-شوراندن و تحریک کردن عده ای

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

اهل کاری بودن(وارد بودن در کاری)

خبرکشی کردن-سخن چینی کردن

خر کسی رفتن-دارای اهمیت و اعتبار بودن

بریده بریده-منقطع-پاره پاره-گسسته

چیز سرش بشو-آدم چیز فهم

باردار-آبستن-حامله

 

پیه گرگ مالیدن بر کسی-کسی را از چشم دیگران انداختن

چاشت یک بنگی-خوردنی کم با پول اندک

چل زن-زن کوتاه قد

تفنگ دار-جنگنده ی مسلح به تفنگ

زانو-قطعه ی استوانه ای با زاویه های گوناگون برای تغییر مسیر لوله یا گرفتن انشعاب

آرواره‌ی کسی لق بودن(سرنگهدار نبودن، پرچانه بودن)

چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از مردم می گیرند

چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

خبط کردن-اشتباه کردن-به خطا افتادن

برو برو-اوج خوش بیاری و کامکاری

تنه خوردن-وارد شدن فشار تنه ی کسی به تن کس دیگر

بی بی قدومه-دختر بچه ای که ادای مادر بزرگ ها را در می آورد

تیر کردن-نشان کردن

 

زنندگی-زشتی-نفرت انگیزی

دم به تله ندادن-با احتیاط رفتار کردن-خطر نکردن

درگاهی-آستانه

چشم دریده-خیره-درآمده

دل پَر زدن-بسیار مشتاق بودن

انگشت روی چیزی گذاشتن-موضوعی را مورد توجه قرار دادن

بستن زخم-بسته شدن سر زخم-التیام یافتن زخم-مرهم نهادن و پیچیدن زخم با وسایل زخم بندی

این تو بمیری از آن تو بمیری‌ها نیست-از این گرفتاری به‌سادگی دفعات پیش رها نمی‌توان شد

 

پیش پا افتاده-کم ارزش-حقیر-معلوم-آشکار

چشم و چراغ-شخص مورد علاقه-محبوب
دوا خور کردن-عرق خور کردن-مسموم کردن

 

چال کردن-گود کردن-دفن کردن-به خاک سپردن

اوضاع احوال(وضع و حال)
خرد نکردن تره برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن
بازرس-مامور بررسی و کنترل

پاپی چیزی بودن-چیزی را دنبال کردن-به چیزی محل گذاشتن

چَخ چَخ-عیش و عشرت

 

جَر-پیچ و خم راه
به گرد کسی نرسیدن-بسیار عقب بودن از کسی-فاصله ی بسیار با کسی داشتن

دستی پس، دستی پیش-سخت تهی دست-بی چیز
زیر چیزی زاییدن-از سنگینی کاری از پا درآمدن و کار را به پایان نرساندن
خورده برده-ملاخظه و پروا

آب و گاوشان یکی بودن(شریک و همدست بودن)

دست به کار شدن-آغاز به کار کردن

 

شعله‌ی آتش

خانه ی خاله-جای راحت و خودمانی-ملک شخصی
 

زلف-موهای جلو سر و بناگوش
تپلی-گرد و چاق

چله دادن-برای مراسم چهلم مرگ کسی غذا دادن

پَخت-لوازم مورد نیاز زندگی
آقادایی را جنباندن(حرکتی به خود دادن)

زوزه کشیدن-آواز برآوردن

پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر

الف الف کردن(قاچ‌قاچ کردن)

آب به ‌زیر کسی آمدن(سراسیمه شدن)
زردمبو-آدم ضعیف و کم خون-دارای رنگ و روی زرد

به هر دری زدن-جستجوی فراوان کردن-به هر جا و هرکس متوسل شدن

تخته پوش کردن-پوشانیدن سقف و مانند آن با تخته

دور چیزی را خط کشیدن-چیزی را کنار نهادن-دست کشیدن از چیزی

پساب-آبی که پیش از این در آن چیزی خیسانده یا جوشانده باشند

دوا درمان-مداوا-معالجه

 

چوب پنبه-چوبی سبک برای بستن سر بطری
پاشنه ی خانه ی کسی را در آوردن-کسی را با خواستن چیزی به ستوه آوردن
پای کسی را گرفتن-زیانی به کسی وارد شدن
دل دادن و قلوه گرفتن-غرق گفت و گو و راز و نیاز بودن

اردنگ-تیپا-لگدی با نوک پا

خاله خرسه-دوست نادان

آش و لاش-به‌کلی متلاشی‌شده-له‌ولورده

از جنب و جوش افتادن(آرام گرفتن، شور و هیجان خود را از دست دادن)

اَکه ننه(آدم آب‌زیرکاه)
رو به رو کردن-در برابر هم وادار به اظهار عقیده کردن
از کیسه خوردن-از جیب خوردن

خودرو-آن چه بی اسب رود

 

روزه ی کله گنجشکی-روزه ای که بچه ها تا نیمه های روز می گیرند

 

دل دل زدن-نفس نفس زدن-تپیدن شدید قلب

بست-محلی در جاهای مقدس یا دیگر که شخص در آنجا از تعرض در امان می ماند-تکه ی کوچکی از تریاک
رانندگی-فن راندن وسایط نقلیه-اصول و قواعد راندن

 

باخت-آنچه باخته باشند-زیان

خرده کاری-کار جزیی

زانویی-زانو

آتشی شدن(از کوره در رفتن)

بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

پیزی-مقعد-نیروی مقاومت و پشتکار

چهار چشم-عینکی-بسیار مشتاق-منتظر-مراقب
چشم انتظار-منتظر-چشم به راه

افسار کسی را شل کردن-به کسی آزادی کمی دادن

زبان گیره-وسیله ای که پزشک با آن زبان بیمار را هنگام معاینه گرفته و نگاه می دارد

تنگاب آمدن-به جان آمدن

پیداش شدن- آفتابی شدن-ظاهر شدن

پشت نویسی-نوشتن در پشت سند یا حواله برای انتقال آن به دیگری

انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت

دست انداختن به روی چیزی-چیزی زا غاصبانه تصرف کردن

آدم نچسب-کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند

از کفر ابلیس مشهورتر(گاو پیشانی‌سفید، نزد همه معروف)

رفته رفته-کم کم-خرد خرد-یواش یواش

دَنگ-صدای به هم خوردن دو چیز

دهل کسی را زدن-کسی را از کار برکنار کردن

چُرت-خواب کوتاه

چماق-چوبدست-گرز

به دست و پای کسی افتادن-با التماس تقاضای ترحم کردن-نهایت خاکساری کردن

درگیری-گرفتاری-نزاع-جنگ
بیلاخ نشان دادن-حرف طرف را باور نکردن-شیشکی بستن

برداشت کردن-فهمیدن-گرفتن پول از حساب-درو کردن محصول کشاورزی

دستمال به دست بودن-چاپلوس بودن-متملق بودن

از بام خواندن و از در راندن-خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن

چله گرفتن-نگا. چله داری کردن

خوش حرکت-خوش رفتار-طناز

آبدوغ خیاری-بی ارزش-بی اعتبار

تو ذوق کسی خوردن-از سخن یا رفتاری دمغ شدن

 

 

استغفرالله-خدا نکند-خدای نکرده-هرگز

 
جان به سر شدن-بی قرار شدن-سخت نگران شدن
چروک انداختن-چین انداختن

تاراغ و توروغ-آوایی که از برخورد دو چیز برخیزد

بالا آوردن-استفراغ کردن

تیغی-چیزی که با کلاه برداری از کسی گرفته باشند

رقص شتری-رقصی که از روی قاعده نباشد-حرکات نابهنجار

خوردگی-ساییدگی-فرسودگی

خام عقلی-حماقت-دیوانگی

آب نکشیده(زشت، بد، نامفهوم)

التفاتی-داده شده-مرحمتی-اعطا شده
الم‌شنگه(هیاهو، آشوب، جنجال، داد و قال)

آیینه‌ی اسکندری(آفتاب)

در غورگی مویز شدن-هنوز تازه کار بودن ولی ادعای مهارت و استادی کردن

خُل-آتش زیر خاکستر-خاک و کثافت

پیچه-دل درد-مالش رفتن شکم

چفت و بست-قفل و زنجیر در یا صندوق
جیزگر خانه-محل رباخواری و قرض دادن پول در برابر اموال منقول
اسپند روی آتش بودن(سخت نگران و دلواپس بودن، آرام و قرار نداشتن)

دو به هم زنی-دو به هم اندازی

پر زور بودن سمبه-زیاد بودن فشار
ریغو-مردنی-ضعیف مزاج-کم مقاومت
دست به نقد-بی درنگ-زود-فورن

خرد و خمیر-نگا. خرد و خاکشیر-له و لورده

جیر و ویر-داد و بی داد-سر و صدا-نوعی خوراک که از اسفناج پخته و تخم مرغ می پزند

دماغ چاق بودن-سر حال بودن-تندرست بودن

حق کسی بودن-سزاوار و مستحق چیزی بودن

چوب بندی-داربست

دست از سر کسی برداشتن-کسی را رها کردن-به حال خود گذاشتن

حیوون-نگا. حیوان

 

رو کشیدن-به کسی برای نزدیکی کردن تکلیف کردن

 
جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن
زهره کردن-بسیار ترساندن
جان کسی به نانش بسته بودن-بسیار خسیس بودن که حاضر باشد جان بدهد نان ندهد

جوشیدن با کسی-با کسی انس و الفت گرفتن-با اخلاق کسی جور درآمدن

 

 

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

بیرون رفتن-به توالت رفتن

در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و بی اعتبار دانستن
زیر پِل کسی را زدن-کسی را راندن و دور کردن
پیشمرگ-فدایی-کسی که برای مرگ پیشقدم می شود

 
حاشا زدن-انکار کردن امر مسلم

پس نشستن-عقب نشینی کردن

 

زیر پای کسی را جارو کردن-سبب اخراج کسی از کاری یا جایی شدن

 

چوچول باز-دغل-بی حیا

خلیلی-نوعی غل و زنجیر-نوعی انگور

از سر نو(دوباره)

زُق زُق کردن-احساس درد و تیر کشیدن

با ریسمان کسی به چاه رفتن-با اعتماد به کسی به کاری دست زدن
ریختن پشم و پیله ی کسی-از میان رفتن قدرت کسی-ضعیف شدن کسی

آبِ سیاه-نیمه کوری

چشم به روشنایی افتادن-سودی را در جایی گمان کردن و به آن طمع کردن